‘Elke paal heeft zijn verhaal’
Grenspalen zijn hot. Het spotten ervan misschien nog wel meer. Nu de grenzen met België letterlijk dicht zijn vormen ze voorlopig een échte grens. ‘Tot hier maar niet verder’ is de duidelijke boodschap.
Jos van Emden en Bram Tankink zijn tegenwoordig onze ‘onbenoemde grenspalen-ambassadeurs’. Zeker van Emden is fanaat. Toen jongstleden zijn tweede spruit ter aarde kwam werd de datum wereldkundig gemaakt middels grenspalen. Het in het leven roepen van de (helaas afgelaste) ‘grenspalenklassieker’ (https://www.grenspalenklassieker.nl/) door de ex-ploegmaats bevestigt hun passie voor de kegelvormige grenspalen. Dankzij deze heren staan de gietijzeren grenspalen volop in de schijnwerpers.
Zodra een grens geografisch een ‘knik’ maakt, waarbij die grens niet kenbaar gemaakt wordt middels een rivier, beek of weg, behoort een grenspaal.
Hun slogan ‘iedere paal heeft zijn verhaal’ klopt. Soms vertellen de grenspalen zelfs het verhaal van een verdwenen ministaat als Neutraal-Moresnet. Een tijdens de Eerste Wereldoorlog opgeheven gebied rondom een waardevolle zinkmijn dat meer dan 100 jaar neutraal was. Fysiek zijn de betonnen paaltjes, veelal diep verscholen in de bossen onder Vaals, het enige overblijfsel van een vaak vergeten verhaal over een unieke vrijstaat.
Duitse grenspalen.
Ook langs de oostgrens met Duitsland zijn ze vanzelfsprekend in grote getale aanwezig. Minder fraai en vaak niets meer dan een betonnen paal met een nummer. Voor ons fietsers is grenspaal 200 bij Oud-Lemiers van essentieel belang. Zeker voor hen die altijd op zoek zijn naar nieuw te ontdekken beklimmingen in en rondom het Heuvelland. Grenspaal 200 markeert de enige doortocht van Lemiers naar duitstalig Lemiers, en ook naar Orsbach, waar verscheidene kuitenbijters te vinden zijn. Van Mamelis tot aan Vaals is dit de enige mogelijkheid om zonder natte voeten Duitsland te bereiken.
En ook aan paal 200 kleeft een verhaal, zei het minder beklijvend dan dat van Neutraal Moresnet.
In 1814 werd na de val van Napoleon Bonaparte besloten om tijdens het congres van Wenen de Europese vrede te regelen en vast te leggen in onder meer grondwetten en grenzen. Zo ontstond ook het Koninkrijk der Nederlanden. Tussen Mamelis en Vaals wordt de grens met Pruisen aangegeven middels de Selzerbeek.
Wat vaak wordt beweerd is dat toendertijd ook Lemiers werd opgesplitst en verdeeld tussen het (toenmalige) Koninkrijk der Nederland en Pruisen. Dit gebeurde echter al eeuwen eerder, in ieder geval tussen 1288 en 1322.
Het niet-verplaatsbare karakter van onroerend goed betekende echter voor 1 huis ten zuiden van de Selzerbeek dat dit alsnog tot Pruisen behoort. Grenspaal 198, 199 en 200 dienen hier geplaatst te worden.
De ‘onzichtbare grens’ wordt op het kleine bruggetje over de Selzerbeek getrokken. Dit is de poort, een smalle poort, voor de fietser of wandelaar die op zoek wil naar de Lemierser Berg, de Schlangenberg of de Rohrberg.
