Sweikhuizen; bergdorp in de schaduw van Vijlen.
Jawel, we weten allemaal dat Vijlen, gelegen in Zuid-Limburg, alom bekend staat als hét bergdorpje van Nederland. Gesitueerd op de zogenaamde Vijlenerberg dient er vrijwel altijd geklommen te worden om de kern van het pittoreske dorp te bereiken. Trots overziet de plaatselijke Sint-Martinuskerk de heuvelachtige omgeving en domineert hiermee het landschap. Hoewel het begrip ‘berg’ wellicht wat ruim genomen wordt in deze, ademt Vijlen in al haar facetten wel degelijk het buitenland.
Zeker de combinatie met het Vijlenerbosch, de verzamelnaam van enkele aan omliggende buurtschappen gerelateerde naald- en loofbossen, laat je met weinig fantasie ervaren alsof je in bergachtig gebied vertoeft. De hellingbossen zijn doorspekt met naam gerelateerde beklimmingen als het Elzetterbosch (ook bekend als Pannisberg), het Holsetterbosch (ook Epenerbaan genoemd) en het Vijlenerbosch (voor velen de Camerig). Tel daar de aanwezigheid van de enige berghut (‘t Hijgend Hert) in Nederland bij op en de waan is snel gemaakt.
Bergdorp Sweikhuizen.
Ontelbare toeristen komen door het jaar heen dan ook naar Vijlen om het plaatselijk schoon te aanschouwen en het landschap te beleven. Wegen en paden op de heuvels en bossen rondom het bergdorp worden overspoeld met enthousiaste fietsers, wandelaars en motoren die gretig gebruik maken van de aangeboden faciliteiten.
Waar Vijlen zich dus duidelijk manifesteert als bergdorp (er is zelfs een heuse website aan gewijd; www.bergdorpje.nl) doet een ander binnenlands bergdorpje dat minder. Het geografisch hoger gelegen Sweikhuizen, nabij Sittard-Geleen, kan zich met rechts eveneens een bergdorpje noemen. Misschien nog wel wat idylisscher dan het hierboven beschreven Vijlen.
Omzoomd door enerzijds het Danikerbosch, en anderzijds het Stammenderbosch, ligt dit lintvormige dorp pal op de hellingen van het zogenaamde plateau van Doenrade, in deze ook wel de Sweikhuizerberg genoemd.
Op deze hellingen vind je tevens de in ere herstelde Sjweikeser Rèngeloat. Deze pruim (een variant op de reine claude) groeide van oorsprong op de steilranden rondom de beide bossen en werd enkele jaren geleden opnieuw aangeplant.
Rode draad door het dorp is onmiskenbaar de Bergstraat, een vrij bekende beklimming onder de toerfietser, maar zeker ook onder de wielerliefhebbers.
Bergstraat, Sweikhuizen
1100 meter – EDI: 14.99
Gilde der beklimmingen Amstel Gold Race: JA
–
De Klauterkoers in Sweikhuizen was namelijk jarenlang een gerenommeerde amateurkoers in Zuid-Limburg. Scherprechter in deze was de Bergstraat, die talloze malen bedwongen moest worden. Onder grote belangstelling van het volk schreef Cor Boersma in 1972 een eerste editie op zijn naam. De nieuwbakken wedstrijd zou de jaren erna snel aan aanzien winnen.
Zo schreef het Limburgsch Dagblad een jaar later al;
‘Deze amateurronde is op weg uit te groeien tot een in de Limburgse wielersportwereld speciaal evenement. Omdat het circa 1300 meter lange parcours de renners voor tal van problemen stelt, omdat het heuvelachtige en bochtige traject de rijen der deelnemers aan een straffe selectie onderwerpt.’
De klinkertjes rondom het nostalgische kerkje, midden in het dorp, leidde de hellende aankomststrook in, die in de beginjaren liefst zestig maal beklommen diende te worden. Op de erelijst prijken onder meer de namen van Erik Dekker en Michael Boogerd, die in die jaren (we praten hier over halverwege de jaren 90) aan het begin van hun profcarrière stonden. Deze toekomstige sterren van het Nederlandse wielrennen waren uiteindelijk ook de laatste winnaars van de Klauterkoers, die in 1997 definitief van de kalender verdween. Ook de klinkertjes in de Bergstraat zijn hedendaags verdwenen en vervangen door een rosékleurige asfaltlaag.
De beklimming.
Over de gehele Bergstraat genomen is het gedeelte rond de kerk een moment van rust op de beklimming die zich profileert als een tweetrapsraket. Na het razendsnelle passeren aan de Geleenbeek start de beklimming richting de eerste huizen van het dorp gelijk stevig. Hoewel je aanloopsnelheid direct vrij hoog ligt dien je al snel uit de pedalen te komen voor een eerste krachtmeting bergop.
Met de kerk in zicht vlakt de klim enigszins af, maar niet voor lang. Een volgende, steile passage dwingt je tot het uiterste, vooraleer een ellenlang stuk Limburgs plat je tussen de laatste huizen van het bergdorp definitief naar de top van Sweikhuizen brengt.
In koers.
In 1973 deed de Sweikhuizerberg eenmalig zijn intrede in de Amstel Gold Race, voorafgaand aan de Zandberg (beter gekend als de Muur van Schinnen). Voor een heuvel met deze allure is dat eigenlijk veel te weinig, maar gezien de geografische ligging van Sweikhuizen in Zuid-Limburg ook weer best logisch.
Op vrijdag 28 augustus is de kans op het herleven én beleven van oude tijden op de Sweikhuizerberg weer aanzienlijk. Dan eindigt de vijfde etappe van de Simac Ladies Tour (ovb Covid19) namelijk boven in het bergdorp. De rensters zullen de klim meerdere malen bedwingen.
Nog meer klimmen.
De Bergstraat is zeker niet de enige manier om de Sweikhuizerberg te bedwingen. Zoals het een bergdorp betaamt zijn er meerder manieren om het pittoreske plaatsje al klimmend te bereiken. Steile beklimmingen als het Stammenderbosch en de volledig onbekende Sleijerweg laten je Sweikhuizen op een andere manier voelen. Het Duitsergatsken vanuit Daniken is de gemakkelijkste versie van de Sweikhuizerberg.
Wellicht dat al het bovenstaande je kan inspireren om gedurende een fietsweekend eens de heuvels boven Valkenburg op te zoeken. Deze zware fietsroute laat je haast alle heuvels in deze omgeving zien.
Tekst: Niels Smits – © 2021
